| dc.description.abstract | P
isang
mer
upa
ka
n
bua
h
subt
ropis
y
a
n
g
te
rd
a
pa
t
ba
n
y
a
k
di
I
ndon
e
sia.
P
roduk
ti
fitas
pisang
ter
us
mening
ka
t
se
c
a
r
a
fluktua
ti
f
da
ri
tahun
2005
sa
mpai
2010.
P
roduk
si
pisang
y
a
n
g
ti
ngg
i
men
y
e
b
a
bka
n
pr
oduk
si
e
mpul
ur
pisang
y
a
n
g
ti
ngg
i
pula.
Empul
ur
pisang
mer
upa
ka
n
ba
g
i
a
n
da
ri
pohon
pisang
y
a
n
g
ka
ndun
g
a
n
utama
n
y
a
se
ra
t
pa
n
ga
n
ti
da
k
lar
ut
a
ir
(ST
L
A)
.
S
e
r
a
t
pa
n
g
a
n
ti
da
k
lar
ut
a
ir
(ST
L
A)
mer
upa
ka
n
komponen
ka
rbohidr
a
t
y
a
ng
ti
da
k
da
pa
t
di
c
e
rn
a
oleh
e
nz
im
pe
nc
e
rn
a
a
n
d
a
n
subst
ra
t
pe
nti
ng
b
a
g
i
mi
kr
of
lora
kolon
se
hingg
a
be
rpot
e
n
si
se
ba
g
a
i
pr
e
biot
ik.
Untuk
menja
di
pr
e
biot
ik
ba
ha
n
pa
n
g
a
n
h
a
rus
taha
n
ter
h
a
da
p
hidro
li
sis
a
sa
m
lambung
a
rtifi
sial,
da
pa
t
mening
ka
tk
a
n
surviv
al
b
a
kter
i
pr
obiot
ik
da
n
se
b
a
li
kn
y
a
d
a
pa
t
menur
unk
a
n
surviv
al
ba
kter
i
pa
to
ge
n.
F
e
rm
e
ntasi
spont
a
n
e
mpul
ur
pisan
g
mampu
me
n
ing
ka
tkan
pe
ne
rimaa
n
mut
u
se
nsori
s
tepung
e
mpul
ur
pisan
g
y
a
n
g
dihaslk
a
n.
I
de
nti
fik
a
si
ba
kter
i
se
lul
oli
ti
k
meng
identifi
ka
si
ba
n
y
a
k
Bac
il
lus
li
c
he
nif
ormis
se
ba
ga
i
ba
kter
i
y
a
n
g
be
rpe
r
a
n
da
l
a
m
fe
rme
nt
a
si
spont
a
n
e
mpul
ur
pis
a
ng
.
P
e
ne
li
ti
a
n
ini
be
rtu
juan
untuk
m
e
ng
e
kstra
k
S
T
L
A
da
ri tep
ung
e
mpul
ur
pisan
g
da
n
meng
uji
sifa
t
sif
a
t
pre
b
iot
ikn
y
a
.
P
e
ne
li
ti
a
n
ter
ba
g
i
a
tas
be
be
ra
p
a
taha
p
y
a
it
u
taha
p
pe
rsia
pa
n
pe
n
e
li
ti
a
n,
pe
mbuata
n
tepun
g
,
e
kstr
a
ksi
S
T
L
A
da
n
uji
sifa
t
sifa
t
pr
e
biot
ik
S
T
L
A
b
e
rda
sa
rka
n
ke
taha
na
nn
y
a
t
e
rha
d
a
p
hidroli
sis
a
sa
m
la
mbung
a
rtifisi
a
l,
ke
m
a
mpuann
y
a
mening
ka
tk
a
n
ke
mamp
ua
n
hidup
(
surviv
al
)
ba
kter
i
pr
obiot
ik
L
ac
tobacill
us
ac
idophi
lus
da
n
mene
ka
n
ke
mampua
n
hi
dup
(
surviv
al
)
ba
kter
i
pa
tog
e
n
e
nter
opa
to
g
e
nik
Es
c
he
ric
ia
c
oli
(
EPEC
).
Ekstra
ksi
S
T
L
A
men
gg
una
k
a
n
me
tode
pa
da
jurna
l
Eng
l
y
st
e
t
al.
(1992
)
y
a
n
g
dim
odifika
si
de
ng
a
n
men
gg
un
a
ka
n
g
r
a
vim
e
tri
(A
OA
C
,
2000)
.
S
e
ra
t
p
a
nga
n
ti
da
k
la
rut
a
ir
diuj
i
ke
taha
na
nn
y
a
ter
h
a
d
a
p
c
a
i
ra
n
lambung
m
a
nusi
a
de
n
ga
n
men
gg
una
k
a
n
meto
de
y
a
n
g
dig
un
a
ka
n
da
lam
jurna
l
W
iche
inchot
e
t
al
.
(2010
).
Uji
surviv
al
pr
obiot
ik
da
n
pa
togen
dil
a
kuka
n
de
n
g
a
n
mengg
un
a
ka
n
metode
y
a
ng
di
g
una
ka
n
d
a
lam
jurn
a
l
Hue
bne
r
e
t
al
.
(2007
)
da
n
jurna
l
B
ur
it
i
e
t
al
.
(2010
).
P
rob
iot
ik
y
a
n
g
di
g
una
k
a
n
a
da
lah
L
.
ac
idophi
lus
.
B
a
kte
ri
pa
to
ge
n
y
a
n
g
di
g
un
a
ka
n a
d
a
lah b
a
kter
i ente
ropa
to
g
e
nik
Es
c
he
ricia c
oli
(E
P
EC).
Ha
sil
pe
ne
li
ti
a
n
menunj
ukka
n
ba
hw
a
ka
d
a
r
S
T
L
A
e
mpul
ur
pisan
g
a
gung
(f
e
rme
nt
a
si
69,4%
,
kontr
ol
67,7
%
)
lebih
ti
ngg
i
di
ba
nding
k
a
n
S
T
L
A
e
mpu
lur
pisang
mas
(f
e
rme
ntasi
66,5
%
,
kontrol
62,6
%
).
S
e
ra
t
p
a
ng
a
n
ti
da
k
lar
ut
a
ir
(ST
LA)
e
mpul
ur
pisang
taha
n
te
rha
da
p
h
idroli
sis
a
ntar
a
98
99%,
da
pa
t
mensti
mul
a
si
pe
rtumbuha
n
ba
kter
i
pr
obiot
ik
L
.
ac
idophi
lus
da
n
da
pa
t
men
e
ka
n
pe
rtumbuha
n
b
a
kte
ri
pa
togen.
P
e
rla
kua
n
fe
rme
nt
a
si
t
e
r
ke
nda
li
pa
d
a
e
mpul
ur
pisa
ng
a
g
un
g
menin
g
ka
tkan
surviv
al
L.
ac
idophi
ll
us
se
be
sa
r
1,64%
da
n
pa
da
e
mpul
ur
pisang
a
g
un
g
0,36%
.
S
e
da
ng
k
a
n
surviv
al
pa
to
g
e
n
EPEC
,
S
T
L
A
e
mpul
ur
pisa
ng
fe
rme
nt
a
si
ter
ke
nd
a
li
oleh
B.
li
c
he
nif
ormis
menur
unka
n
pe
rtumbuha
n
EPEC
p
a
da
e
mpul
ur
pisan
g
a
g
u
ng
se
be
s
a
r
7,63
%
da
n
pa
d
a
e
mpul
ur
pisang
m
a
s
sebe
s
a
r
6,4
%
.
P
a
da
uji
sifa
t
sifa
t
pr
e
bio
ti
k
se
mua
S
T
L
A
sa
mpel
y
a
kni
e
mpul
ur
pisan
g
a
gung
kontrol
(E
AK
),
e
mpul
ur
pisang
a
g
un
g
fe
rme
nt
a
si
ter
ke
nda
li
(E
AFT),
e
m
pulur
pisan
g
mas
kontrol
(E
MK)
,
da
n
e
mpul
ur
pisang
ma
s
fe
rme
ntasi
ter
ke
n
da
li
(E
MF
T
)
meme
nuhi
kr
it
e
ria
se
ba
ga
i
ka
ndidat
pr
e
biot
ik.
P
e
rla
kua
n
f
e
rme
ntasi
ter
k
e
nda
li
pa
da
e
mpul
ur
pisan
g
menin
g
k
a
tkan
sifa
t
sif
a
t
pr
e
biot
ik
S
T
L
A
tepun
g
e
mpul
ur
p
isang
y
a
n
g
dihasil
ka
n. | en_US |
